Alumnus van het Jaar Khalaf Alkhalaf:
FOTO: REYER BOXEM
‘Heb jij al eens een asielzoeker ontmoet?’
Marlijn Besten – Faculteit geneeskunde
Piekeren is de verkeerde kant op fantaseren (Loesje)
STELLING
‘H
Khalaf Alkhalaf (1988) werd in Syrië opgeleid tot verpleger en deed een bachelor Information and Communication Technologies aan de Universiteit van Aleppo (niet afgemaakt). In 2015 vluchtte hij naar Nederland. Aan de RUG behaalde hij een bachelor Middle Eastern Studies en een master International Relations and International Organization. Na zijn studie werkte hij als locatiecoördinator voor het Rode Kruis en momenteel is hij teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland.
TEKST: BERT PLATZER
Hij was een van de eerste Syrische vluchtelingen die afstudeerden aan de RUG en is nu ook
Alumnus van het Jaar. Als juridisch teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland begeleidt
Khalaf Alkhalaf vluchtelingen en deelt hij zijn kennis met professionals en studenten.
FOTO: REYER BOXEM
Franse filmmaker tijdens mijn werk mee. Hij was hoogopgeleid, gepromoveerd, maar had nog nooit een asielzoeker ontmoet of gesproken. Hij dacht dat mensen in opvanglocaties op de grond slapen, het er vies en lawaaierig zou zijn en dat er vechtpartijen zijn. Dus hij was verbaasd toen we in de TT-hal op bezoek gingen. Ik merk dat mensen veel over asielzoekers horen, maar dat er een gat is tussen wat ze horen en hoe de praktijk is.’
Ziedaar wat Alkhalaf als een belangrijke taak ziet: met mensen uit zoveel mogelijk bubbels over asielzoekers praten. Daarom geeft hij bijvoorbeeld voorlichting op middelbare scholen. ‘Tijdens die presentaties antwoordt 99 procent van de leerlingen “nee” op mijn vraag of ze wel eens een asielzoeker hebben ontmoet. Ze horen vooral via social media erover, maar hebben meestal geen negatieve houding tegenover asielzoekers.’
Belevingswereld
Ook aan een groep internationale studenten en een woningcorporatie in Emmen gaf hij presentaties, zodat ze beter weten wat de belevingswereld van asielzoekers is. COA-medewerkers vertelt hij over de problemen van asielzoekers en vraagt hij om meer begrip. ‘De afgelopen twee jaar gaf ik hierover een gastcollege aan psychologiestudenten van de RUG. Want het is belangrijk te weten wat asielzoekers hebben meegemaakt voordat ze hier komen en wat de impact van de opvang op hun mentale gezondheid is. Ze willen een status hebben, een huis, om hier echt te kunnen beginnen. Maar als je twee, drie jaar op de opvanglocatie moet blijven, zoals tegenwoordig, verlies je je motivatie.’
Alkhalaf weet waarover hij praat, want in 2015 kwam hij zelf als vluchteling naar Nederland. Vanaf het begin van de Syrische Burgeroorlog in 2011 keerde hij zich tegen het regime van Assad. Na een paar maanden militaire dienst deserteerde hij. In het noordoosten van Syrië werkte hij als verpleger in een kinderziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen. Na ontvoerd te zijn geweest door IS vluchtte hij uiteindelijk naar Nederland.
Opvang was goed
‘Voor asielzoekers was de situatie goed. We hadden recht op asiel en ook de opvanglocaties waren goed. Binnen zes maanden had ik een verblijfsvergunning en binnen negen maanden een appartement in Groningen. Er waren ook veel uitdagingen, zoals de taal leren en contact leggen met mensen. Ik was alleen en moest opnieuw beginnen. Ik had wel vrienden gemaakt op de opvanglocatie, maar in Groningen kende ik niemand. Daarom ik ging vaak naar Humanitas – waar vrijwilligers mensen helpen hun situatie te verbeteren – en naar het taalcafé en de bibliotheek. Een taalcoach heeft me geholpen mee te doen aan hardloopgroepen en andere activiteiten. Ik heb ook gewerkt bij de Hortus Haren en een organisatie voor gehandicapten.’
Traumatische ervaringen
Even een stapje terug: gedeserteerd uit Assads leger, ontvoerd door IS, gevlucht naar Nederland – drie traumatische ervaringen. Was er in het azc ruimte om die te verwerken? ‘Nee. Bij het COA en de Gezondheidszorg Asielzoekers is daarvoor een gebrek aan capaciteit en specialisten. Ook gewone Nederlanders moeten soms maanden of jaren wachten op een afspraak met een psycholoog of psychosociale therapeut. Ik ben meerdere keren naar de huisarts geweest met klachten dat ik niet kon slapen, buikpijn, schouderpijn. Maar hij heeft nooit gevraagd wat er in Syrië met me is gebeurd. De gesprekken duurden steeds vijf minuten: je moet paracetamol nemen, veel water drinken, goed slapen en dat was het. Over een psycholoog is nooit gesproken. Gelukkig heb ik mijn ervaringen zelf kunnen verwerken. Daardoor heb ik de afgelopen jaren wel geleerd tegen asielzoekers te zeggen “let op, op basis van mijn observatie heb jij een probleem, want je hebt specifieke klachten die niet horen bij gewone dingen, je moet naar een psycholoog gaan”.’
Studietijd
Om te kunnen studeren aan de RUG deed hij aan de Hanzehogeschool de Grotius Minor – voor statushouders die hoger onderwijs willen volgen – en een voorbereidend jaar voor hoger opgeleide anderstaligen aan het Alfa College. Met zijn bachelor Middle Eastern Studies was hij in 2021 een van de eerste gevluchte Syriërs die afstudeerden aan de RUG. In 2022 volgde een master International Relations and International Organization.
Waar voor de meeste studenten hun studietijd een periode van vrijheid en blijheid is, was het voor Alkhalaf een moeilijke tijd. ‘Studeren was niet makkelijk in het Engels en Nederlands. En ik leefde – nog steeds – in twee werelden. Soms ging ik naar een hoorcollege en kreeg ik een sms of appje van mijn schoonzus dat een van mijn broers was gekidnapt of gearresteerd, dat een van mijn vrienden was vermoord of dat het hele dorp moest vluchten. De oorlog in Syrië had een grote impact op mijn dagelijkse leven. Het Russische leger voerde toen dagelijks luchtaanvallen uit op dorpen en ziekenhuizen in Syrië. Ik volgde dat nieuws, maar moest ook naar college en tentamens maken. Ik was dertig toen ik met mijn studie begon. Mijn medestudenten waren achttien, negentien; zij leefden in heel andere omstandigheden.’
Baan
Na een baan als locatiecoördinator bij het Rode Kruis werd hij tweeënhalf jaar geleden juridisch teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland. ‘Met vrijwilligers geven we juridische begeleiding aan nieuwe asielzoekers. We nodigen ze uit, geven informatie over de asielprocedure, hun rechten en plichten, en wat ze de komende weken, maanden en jaren kunnen verwachten. Ook maken we hen wegwijs: Als je mentale problemen hebt, moet je naar de Gezondheidszorg Asielzoekers, als je ruzie hebt met een andere bewoner, moet je naar het COA gaan. Zulke dingen. En we vertellen dat ze een goed verhaal moeten hebben om hun recht op asiel te onderbouwen. We werken ook als mediator tussen asielzoekers en andere instanties, zoals de IND en het COA.’
Veel langer wachten
Tien jaar geleden, toen Alkhalaf naar Nederland kwam, konden Syrische vluchtelingen in Nederland op veel sympathie rekenen. Inmiddels is Nederlands meest rechtse regering ooit met zijn laatste stuiptrekkingen bezig en duurt het tweeënhalf jaar in plaats van zes maanden voor vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen. Is het klimaat voor asielzoekers de afgelopen tien jaar niet enorm verslechterd? Zo ervaart Alkhalaf het niet. ‘Het klimaat voor asielzoekers is verslechterd omdat ze veel langer moeten wachten op een beslissing van het IND. Maar worden asielzoekers gediscrimineerd of weggejaagd? Daar merk ik niets van. Als je alleen op sociale media kijkt, is het klimaat voor asielzoekers verschrikkelijk. Maar migratie wordt op sociale media niet alleen door rechts maar ook door links misbruikt. Je kunt niet zeggen dat iedereen recht op asiel heeft en naar Nederland kan komen. Het is belangrijk om controle te hebben op migratie.’
Erkenning
Dat Alkhalaf door de RUG tot Alumnus van het Jaar 2025 is uitgeroepen, voor zijn inzet voor een goede opvang en begeleiding van vluchtelingen en het delen van zijn kennis met hen en met professionals, studenten en scholieren, betekent veel voor hem. ‘Het geeft me nog meer motivatie om mensen te helpen. Het is een erkenning van mijn werk, dat wat ik doe goed is. Nederland heeft me kansen geboden om mezelf te ontwikkelen, nieuwe vaardigheden te leren en onderdeel te worden van een samenleving waarin mensenrechten en menselijke waardigheid centraal staan. Daar ben ik oprecht dankbaar voor.’
Terug naar Syrië
Afgelopen mei keerde Alkhalaf voor het eerst sinds zijn vlucht terug naar Syrië, een half jaar na de val van het regime van Assad. ‘Dat was prachtig’, zegt hij met een brede lach. ‘Dat ik na tien jaar terug naar Syrië kon, was een droom. Ondanks alles wat er is gebeurd, voel ik een diepe verbondenheid met Syrië. Ik wil graag terugkeren om fysiek, sociaal en mentaal bij te dragen aan de wederopbouw. Ik geloof dat ik iets waardevols kan betekenen met wat ik in Nederland heb geleerd over samenwerking, democratie, diversiteit en solidariteit. Mijn wens om terug te keren, komt voort uit hoop: op vrede, herstel van vertrouwen en een samenleving waarin mensen weer in veiligheid kunnen leven. Het zal niet gemakkelijk zijn, maar mijn hart verlangt ernaar om actief deel te nemen aan het herstel van Syrië, samen met anderen die ook dromen van een vreedzaam en rechtvaardig Syrië.’
eb jij al eens eerder een Syrische asielzoeker ontmoet?’, vraagt Khalaf Alkhalaf aan het begin van het gesprek. ‘Heel goed’, reageert hij op het bevestigende antwoord. ‘Want ik merk in mijn werk dat mensen zich vooral in hun bubbels bewegen. De afgelopen twee weken liep een
‘Heb jij al eens een asielzoeker ontmoet?’
Khalaf Alkhalaf,
Alumnus van het Jaar:
FOTO: REYER BOXEM
Marlijn Besten – Faculteit geneeskunde Piekeren is de verkeerde kant op fantaseren (Loesje)
STELLING
van het gesprek. ‘Heel goed’, reageert hij op het bevestigende antwoord. ‘Want ik merk in mijn werk dat mensen zich vooral in hun bubbels bewegen. De afgelopen twee weken liep een Franse filmmaker tijdens mijn werk mee. Hij was hoogopgeleid, gepromoveerd, maar had nog nooit een asielzoeker ontmoet of gesproken. Hij dacht dat mensen in opvanglocaties op de grond slapen, het er vies en lawaaierig zou zijn en dat er vechtpartijen zijn. Dus hij was verbaasd toen we in de TT-hal op bezoek gingen. Ik merk dat mensen veel over asielzoekers horen, maar dat er een gat is tussen wat ze horen en hoe de praktijk is.’
Ziedaar wat Alkhalaf als een belangrijke taak ziet: met mensen uit zoveel mogelijk bubbels over asielzoekers praten. Daarom geeft hij bijvoorbeeld voorlichting op middelbare scholen. ‘Tijdens die presentaties antwoordt 99 procent van de leerlingen “nee” op mijn vraag of ze wel eens een asielzoeker hebben ontmoet. Ze horen vooral via social media erover, maar hebben meestal geen negatieve houding tegenover asielzoekers.’
Belevingswereld
Ook aan een groep internationale studenten en een woningcorporatie in Emmen gaf hij presentaties, zodat ze beter weten wat de belevingswereld van asielzoekers is. COA-medewerkers vertelt hij over de problemen van asielzoekers en vraagt hij om meer begrip. ‘De afgelopen twee jaar gaf ik hierover een gastcollege aan psychologiestudenten van de RUG. Want het is belangrijk te weten wat asielzoekers hebben meegemaakt voordat ze hier komen en wat de impact van de opvang op hun mentale gezondheid is. Ze willen een status hebben, een huis, om hier echt te kunnen beginnen. Maar als je twee, drie jaar op de opvanglocatie moet blijven, zoals tegenwoordig, verlies je je motivatie.’
Alkhalaf weet waarover hij praat, want in 2015 kwam hij zelf als vluchteling naar Nederland. Vanaf het begin van de Syrische Burgeroorlog in 2011 keerde hij zich tegen het regime van Assad. Na een paar maanden militaire dienst deserteerde hij. In het noordoosten van Syrië werkte hij als verpleger in een kinderziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen. Na ontvoerd te zijn geweest door IS vluchtte hij uiteindelijk naar Nederland.
Opvang was goed
‘Voor asielzoekers was de situatie goed. We hadden recht op asiel en ook de opvanglocaties waren goed. Binnen zes maanden had ik een verblijfsvergunning en binnen negen maanden een appartement in Groningen. Er waren ook veel uitdagingen, zoals de taal leren en contact leggen met mensen. Ik was alleen en moest opnieuw beginnen. Ik had wel vrienden gemaakt op de opvanglocatie, maar in Groningen kende ik niemand. Daarom ik ging vaak naar Humanitas – waar vrijwilligers mensen helpen hun situatie te verbeteren – en naar het taalcafé en de bibliotheek. Een taalcoach heeft me geholpen mee te doen aan hardloopgroepen en andere activiteiten. Ik heb ook gewerkt bij de Hortus Haren en een organisatie voor gehandicapten.’
Traumatische ervaringen
Even een stapje terug: gedeserteerd uit Assads leger, ontvoerd door IS, gevlucht naar Nederland – drie traumatische ervaringen. Was er in het azc ruimte om die te verwerken? ‘Nee. Bij het COA en de Gezondheidszorg Asielzoekers is daarvoor een gebrek aan capaciteit en specialisten. Ook gewone Nederlanders moeten soms maanden of jaren wachten op een afspraak met een psycholoog of psychosociale therapeut. Ik ben meerdere keren naar de huisarts geweest met klachten dat ik niet kon slapen, buikpijn, schouderpijn. Maar hij heeft nooit gevraagd wat er in Syrië met me is gebeurd. De gesprekken duurden steeds vijf minuten: je moet paracetamol nemen, veel water drinken, goed slapen en dat was het. Over een psycholoog is nooit gesproken. Gelukkig heb ik mijn ervaringen zelf kunnen verwerken. Daardoor heb ik de afgelopen jaren wel geleerd tegen asielzoekers te zeggen “let op, op basis van mijn observatie heb jij een probleem, want je hebt specifieke klachten die niet horen bij gewone dingen, je moet naar een psycholoog gaan”.’
Studietijd
Om te kunnen studeren aan de RUG deed hij aan de Hanzehogeschool de Grotius Minor – voor statushouders die hoger onderwijs willen volgen – en een voorbereidend jaar voor hoger opgeleide anderstaligen aan het Alfa College. Met zijn bachelor Middle Eastern Studies was hij in 2021 een van de eerste gevluchte Syriërs die afstudeerden aan de RUG. In 2022 volgde een master International Relations and International Organization.
Waar voor de meeste studenten hun studietijd een periode van vrijheid en blijheid is, was het voor Alkhalaf een moeilijke tijd. ‘Studeren was niet makkelijk in het Engels en Nederlands. En ik leefde – nog steeds – in twee werelden. Soms ging ik naar een hoorcollege en kreeg ik een sms of appje van mijn schoonzus dat een van mijn broers was gekidnapt of gearresteerd, dat een van mijn vrienden was vermoord of dat het hele dorp moest vluchten. De oorlog in Syrië had een grote impact op mijn dagelijkse leven. Het Russische leger voerde toen dagelijks luchtaanvallen uit op dorpen en ziekenhuizen in Syrië. Ik volgde dat nieuws, maar moest ook naar college en tentamens maken. Ik was dertig toen ik met mijn studie begon. Mijn medestudenten waren achttien, negentien; zij leefden in heel andere omstandigheden.’
Baan
Na een baan als locatiecoördinator bij het Rode Kruis werd hij tweeënhalf jaar geleden juridisch teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland. ‘Met vrijwilligers geven we juridische begeleiding aan nieuwe asielzoekers. We nodigen ze uit, geven informatie over de asielprocedure, hun rechten en plichten, en wat ze de komende weken, maanden en jaren kunnen verwachten. Ook maken we hen wegwijs: Als je mentale problemen hebt, moet je naar de Gezondheidszorg Asielzoekers, als je ruzie hebt met een andere bewoner, moet je naar het COA gaan. Zulke dingen. En we vertellen dat ze een goed verhaal moeten hebben om hun recht op asiel te onderbouwen. We werken ook als mediator tussen asielzoekers en andere instanties, zoals de IND en het COA.’
Veel langer wachten
Tien jaar geleden, toen Alkhalaf naar Nederland kwam, konden Syrische vluchtelingen in Nederland op veel sympathie rekenen. Inmiddels is Nederlands meest rechtse regering ooit met zijn laatste stuiptrekkingen bezig en duurt het tweeënhalf jaar in plaats van zes maanden voor vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen. Is het klimaat voor asielzoekers de afgelopen tien jaar niet enorm verslechterd? Zo ervaart Alkhalaf het niet. ‘Het klimaat voor asielzoekers is verslechterd omdat ze veel langer moeten wachten op een beslissing van het IND. Maar worden asielzoekers gediscrimineerd of weggejaagd? Daar merk ik niets van. Als je alleen op sociale media kijkt, is het klimaat voor asielzoekers verschrikkelijk. Maar migratie wordt op sociale media niet alleen door rechts maar ook door links misbruikt. Je kunt niet zeggen dat iedereen recht op asiel heeft en naar Nederland kan komen. Het is belangrijk om controle te hebben op migratie.’
Erkenning
Dat Alkhalaf door de RUG tot Alumnus van het Jaar 2025 is uitgeroepen, voor zijn inzet voor een goede opvang en begeleiding van vluchtelingen en het delen van zijn kennis met hen en met professionals, studenten en scholieren, betekent veel voor hem. ‘Het geeft me nog meer motivatie om mensen te helpen. Het is een erkenning van mijn werk, dat wat ik doe goed is. Nederland heeft me kansen geboden om mezelf te ontwikkelen, nieuwe vaardigheden te leren en onderdeel te worden van een samenleving waarin mensenrechten en menselijke waardigheid centraal staan. Daar ben ik oprecht dankbaar voor.’
Terug naar Syrië
Afgelopen mei keerde Alkhalaf voor het eerst sinds zijn vlucht terug naar Syrië, een half jaar na de val van het regime van Assad. ‘Dat was prachtig’, zegt hij met een brede lach. ‘Dat ik na tien jaar terug naar Syrië kon, was een droom. Ondanks alles wat er is gebeurd, voel ik een diepe verbondenheid met Syrië. Ik wil graag terugkeren om fysiek, sociaal en mentaal bij te dragen aan de wederopbouw. Ik geloof dat ik iets waardevols kan betekenen met wat ik in Nederland heb geleerd over samenwerking, democratie, diversiteit en solidariteit. Mijn wens om terug te keren, komt voort uit hoop: op vrede, herstel van vertrouwen en een samenleving waarin mensen weer in veiligheid kunnen leven. Het zal niet gemakkelijk zijn, maar mijn hart verlangt ernaar om actief deel te nemen aan het herstel van Syrië, samen met anderen die ook dromen van een vreedzaam en rechtvaardig Syrië.’
‘H
FOTO: REYER BOXEM
Khalaf Alkhalaf (1988) werd in Syrië opgeleid tot verpleger en deed een bachelor Information and Communication Technologies aan de Universiteit van Aleppo (niet afgemaakt). In 2015 vluchtte hij naar Nederland. Aan de RUG behaalde hij een bachelor Middle Eastern Studies en een master International Relations and International Organization. Na zijn studie werkte hij als locatiecoördinator voor het Rode Kruis en momenteel is hij teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland.
eb jij al eens eerder een Syrische asielzoeker ontmoet?’, vraagt Khalaf Alkhalaf aan het begin
Hij was een van de eerste Syrische vluchtelingen die afstudeerden aan de RUG en is nu ook Alumnus van het Jaar. Als juridisch teamleider bij VluchtelingenWerk Nederland begeleidt Khalaf Alkhalaf vluchtelingen en deelt hij zijn kennis met professionals en studenten.
TEKST: BERT PLATZER
