Nieuwsgierig naar GrensWijzer?

‘GrensWijzer’ is een executive programma gericht op wijs leiderschap, waarin verschuiven
van grenzen, grenzen stellen, ontgrenzen en herbegrenzen centraal staat.
Lees meer over deze leergang.

Kennismaken met Comenius?

Jelle Koppelman, Clara Smits en Karen Meulenkamp adviseren u graag.
Neem contact met ons op via 033 - 422 99 29 of mail naar info@comeniusleergang.nl.

Vroeger hield Elgersma helemaal niet van grenzen. In tegendeel: ze wilde overal naartoe en alles moest nieuw zijn. Als moderator van de leergang GrensWijzer is ze juist gaan waarderen dat er soms grenzen nodig zijn. ‘Het is nuttig om te weten waar het één eindigt en het ander begint. Bijvoorbeeld tussen mensen: wanneer kom je te dichtbij en wordt het contact te persoonlijk? Dat is ook een intrigerende grens.’

Honger naar grenzeloosheid

Zelf had ze jarenlang honger naar grenzeloosheid, vertelt ze. Zo lukte het haar als vwo-scholier om als enige in haar klas de zware selectie voor de Academie Lichamelijke Oefening in Groningen door te komen. Toen ze daarna niet aan de bak kon komen als sportleraar, ging ze eerst vliegen bij KLM, studeerde bedrijfskunde, werkte in de communicatie, was actief in de politiek en ging na haar veertigste rechten studeren aan de RUG. ‘Als advocaat van mijn eigen kantoor deed ik zaken op het gebied van vastgoed en faillissementen. Als curator moest ik een failliet bedrijf tijdelijk draaiende houden en bedacht dat ik zoiets ook wel zou willen doen in een gezonde organisatie, groter dan mijn eigen kantoor.’ Opnieuw zette ze een stap en begon in 2019 als directeur bestuurder van SWA. ‘Dit is het leukste wat ik tot nu toe heb gedaan. Ik heb altijd iets met huizen gehad, als kind al, dus ik voel me hier als een vis in het water.’

Geen stedelijke aspiraties

SWA is een kleine woningbouwcorporatie in de Friese gemeente Achtkarspelen en heeft zo’n drieduizend huurwoningen in beheer en onderhoud. De corporatie bestaat al meer dan honderd jaar en heeft ook nog vrijstaande woningen in beheer, soms met behoorlijk grote percelen. Elgersma: ‘Vroeger kregen huurders een vrijstaand huisje met een groot perceel, zodat ze een moestuin konden aanleggen en een geit konden houden. Zo wilde men de zelfredzaamheid van mensen bevorderen. Die oude woninkjes met grote tuinen verhuren we nog steeds. Ook bouwen we nog vrijstaande woningen. De oproep om te bouwen, bouwen, bouwen betekent niet dat wij opeens hoogbouw moeten willen realiseren in kleine kernen. Op het platteland moet je geen stedelijke aspiraties hebben: dat past niet bij de mensen hier.’

Verrijkt en verlicht

Ze praat graag met geestverwanten over vraagstukken die voor haar als bestuurder belangrijk zijn, zoals de cultuurverandering waarmee ze bezig is en de manier waarop zij kijkt naar haar huurders. Daarom volgde ze de Nationale Leiderschap Leergang van Comenius. ‘Ik ben een generalist en voelde de behoefte om mezelf onder te dompelen in de kennis van specialisten. Dat werd een reis van anderhalf jaar langs uiteenlopende wetenschappers in het hele land die hun dilemma’s met ons deelden. Ik ben erdoor verrijkt en verlicht, maar achteraf merkte ik pas hoe fascinerend ik het groepsproces vond en de leiderschapsdilemma’s die daarbij komen kijken. Toen ik hoorde dat Comenius een moderator zocht voor de nieuwe leergang GrensWijzer heb ik mijn vinger opgestoken. Ik wilde die kant van zo’n leergang ook graag een keer meemaken.’

Grenzen van het noorden

Terugkijkend is ze blij dat ze die stap gezet heeft. ‘GrensWijzer speelt zich af op verschillende locaties in Noord-Nederland: ‘We zijn onder andere in Ter Apel geweest, in Veenhuizen, Coevorden en Dwingeloo. Op elke plek die we bezoeken, maken we een gezamenlijke wandeling en krijgen we rondleidingen en lezingen die te maken hebben met grenzen in de breedste zin van het woord: mentale grenzen, grenzen tussen groepen mensen, fysieke grenzen. In Veenhuizen gaat het bijvoorbeeld over de grenzen tussen rijk en arm, vrijheid en gevangenschap. In Ter Apel bezoeken we het klooster en horen we hoe monniken vroeger van heinde en ver kwamen om in het klooster een nieuw pad in hun leven te vinden. We hebben het asielzoekerscentrum niet bezocht, maar wel gesproken over hoe daar vluchtelingen terechtkomen die net als die monniken van vroeger grenzen zijn gepasseerd op zoek naar een ander leven.’

Lopen loutert

De wandelingen werkten louterend, vervolgt ze. ‘Je hebt tijdens het lopen toch een ander soort gesprek dan wanneer je met z’n allen ergens binnen zit. Er was ook een stiltewandeling bij en ik weet dat sommige deelnemers dat moeilijk vinden. Maar zonder woorden is er ook contact en ik merkte hoe waardevol het is om je andere zintuigen aan bod te laten komen.’

Mooie verhalen

Dat de leergang zich afspeelde in het noorden vindt ze een goede zaak. ‘Deelnemers uit het noorden vinden dat heel fijn natuurlijk, want dit soort leergangen worden bijna altijd in het midden van het land georganiseerd. Bovendien heeft het noorden zoveel mooie verhalen om te vertellen en prachtige locaties om te bezoeken. Daar mogen de noordelingen [MB1] best wat minder bescheiden over zijn. De gesprekken gingen over waardevolle thema’s als zelfredzaamheid, de geschiedenis en de gemeenschap. Maar ook over de cultuur van het gebied en hoe gehecht men is aan de grond waarop men leeft. Maar we hebben natuurlijk ook gesproken over de grens tussen de overheid en de mensen in Groningen en hoezeer zij zich in de steek gelaten voelen. Verrassend was dan weer dat de mensen in Schoonebeek juist trots zijn op wat ze hebben overgehouden aan wat de NAM er heeft nagelaten.’

Niemandsland

Grenzen komen op allerlei manieren terug in de leergang. Elgersma is geïnteresseerd in wat er gebeurt in het gebied tussen grenzen in: het niemandsland waar grenzen ontbreken en je een richting moet kiezen. ‘Dat schuurt en dat is goed. Dat heb ik ook in de groep gezien. Ga je verder op het pad dat je al volgde of kies je juist een heel nieuwe richting? Sommige deelnemers zijn bevestigd in wat ze doen, andere ontdekten dat ze een andere richting in willen slaan op zoek naar nieuwe grenzen.’ Haar eigen rol was dienend, zegt ze. ‘Leiderschap bestaat bij de gratie van de groep. Ik was een soort bordercollie die er alert op is dat iedereen ook echt opgenomen wordt en die energie overbrengt door soms een knuppeltje in het hoenderhok te gooien.’ Zelf is ze ook verrijkt door deze ervaring, heeft ze gemerkt. ‘Na afloop had ik het gevoel dat ik als bestuurder opnieuw mijn eerste honderd dagen mocht beleven. Het was alsof alles weer nieuw was en dat vond ik een heel fijne ervaring.’

TEKST: MARJAN BROUWERS • FOTO: JEROEN VAN KOOTEN

Haar hele werkende leven is Emmy Elgersma al bezig om grenzen te verleggen.
Dus toen ze zag dat Comenius een moderator zocht voor de nieuwe leergang GrensWijzer stak ze meteen haar vinger op. En daar heeft ze geen spijt van.
Sterker nog, ze kijkt nu al uit naar de volgende editie. Ook voor haar functie als directeur bestuurder van de Friese Stichting Woningbouw Achtkarspelen (SWA) was deze ervaring waardevol: ‘Na afloop had ik het gevoel dat ik opnieuw mijn eerste honderd dagen als bestuurder had beleefd.’