FOTO: ANP / DIETMAR DENGER / LAIF AGENTUR

JAVIER ARNAUT

GROENLAND

Javier Arnaut (43) zit in een hotel in Reykjavik, op IJsland. Voor zijn werk moest hij naar Schotland, maar het slechte weer deed hem hier stranden. ‘Vliegen in het arctisch gebied is altijd onvoorspelbaar. Je moet eigenlijk altijd twee dagen extra inplannen.’ Nu wacht hij tot de wind bedaart en hij terug kan naar zijn appartement in de wijk Qinngorput in Nuuk, de kleinste hoofdstad ter wereld op het grootste eiland ter wereld: Groenland.

Overblijfsel laatste ijstijd
Arnaut groeide op op het Mexicaanse schiereiland Baja California. De verschillen tussen beide landen zijn immens. Zijn moederland telt ruim 130 miljoen inwoners op een oppervlak dat net kleiner is dan dat van Groenland. In Groenland leven niet meer dan 58.000 mensen, waarvan zo’n 20.000 in Nuuk aan de westkust. Ruim 80 procent van het eiland is bedekt door een ijskap, die nog een overblijfsel is van de laatste ijstijd. Alleen de kustlijn wordt bewoond, in kleine geïsoleerde steden die onderling niet per auto bereikbaar zijn.

Aantrekkelijk authentiek
‘Nadat ik in 2017 in Groningen was gepromoveerd, zocht ik naar mogelijkheden buiten Nederland’, vertelt Arnaut over zijn emigratie naar Groenland. ‘Ik zat een tijd in Polen, maar omdat de lonen er erg laag waren zocht ik een betere baan. Ik kreeg aanbiedingen in Duitsland en Groenland. Ik ging eerst in Groenland kijken; ze betaalden mijn accommodatie en alles. Het was adembenemend om in Groenland aan te komen. Alsof je op de maan landde: geen bomen, alles is wit. De mensen vond ik heel interessant: ze zijn spontaan en belangstellend naar buitenlanders. Ze beginnen een gesprek zonder je te kennen. Het is aantrekkelijk hoe authentiek de mensen zijn, zonder zich aan anderen aan te passen.’

Economische geschiedenis
Arnaut kwam ooit in Groningen terecht, omdat hij zich wilde verdiepen in economische geschiedenis, een vakgebied waar de Rijksuniversteit om bekend staat. De oorsprong daarvan is het werk van de Britse econoom Angus Maddison, die als hoogleraar in Groningen vanaf de jaren zeventig uitvoerig kwantitatief historisch onderzoek verrichte, waarop nog steeds gebouwd wordt.

‘Dankzij Groningen zit ik nu in Groenland, omdat de Groenlanders mijn cv zagen en dachten: wij hebben een econoom nodig met een internationaal perspectief op economische ontwikkeling.’

Enige econoom op Groenland
Sterker nog, dankzij Groningen belandde Javier Arnaut middenin de Groenlandse politiek. Hij kreeg een aanstelling aan de Universiteit van Groenland, en zitting in de economische adviesraad van de regering. ‘Ik ben de enige econoom van het land, kun je je dat voorstellen? De adviesraad wordt ook door andere economen gevormd, maar die wonen niet hier maar in Denemarken.’

Trump
Zijn unieke positie was de reden dat Arnaut veertig interviewverzoeken kreeg, zo zegt hij, om te reageren op de uitspraken van de toen net verkozen Amerikaanse president Donald Trump over het overnemen van Groenland van Denemarken. ‘Het was enigszins overweldigend: radiostations uit Argentinië, uit Mexico, uit de Verenigde Staten, uit de EU, die wilden horen hoe Groenlanders denken over de statements van Trump.’

Kolonialisme
Het voorpaginanieuws hierover paste naadloos in het onderzoek van Arnaut: naar de economische ontwikkeling van het arctisch gebied, en naar kolonialisme. De Amerikaans-Groenlandse relatie dateert al van decennia terug: al sinds het begin van de Koude Oorlog hebben de VS een militaire basis op het eiland. Nu is er alom interesse voor de zeldzame metalen van Groenland, ook vanuit China.

Natuurbederf
Voor Groenlanders is dat een dilemma, vertelt Arnaut. Politiek gezien leeft er op het eiland een groot verlangen naar onafhankelijkheid van Denemarken. Maar voorlopig kan het land niet zonder de 600 miljoen euro die de Denen jaarlijks opsturen. De Groenlandse economie is uiterst eenzijdig: men leeft van de visserij of de overheid. De winning van grondstoffen kan een uitweg zijn, maar levert bijvoorbeeld het risico op van natuurbederf. Dat vraagstuk is nog onbeslist.

Mentaal bolwerken
De dag na het interview hoopt Javier Arnaut weer terug zijn in Nuuk, op zijn balkon dat uitkijkt over een baai. Het is dan nog maart; qua weer één van de ergste maanden, vertelt hij. Pas eind mei, begin juni klaart het op. Daardoor is zelfs in de hoofdstad het leven geïsoleerd.

Wie nieuw is in Groenland moet dat eerst mentaal leren bolwerken, vertelt Arnaut. ‘Tegelijkertijd biedt het de kans om jezelf opnieuw uit te vinden. We zijn soms veel tijd kwijt om onze innerlijke demonen te ontwijken door te reizen of naar feesten te gaan. Maar in Groenland moet je de stilte in het gezicht kijken. Dat raad ik mensen aan om te ervaren: in contact te zijn met de natuur en met jezelf.’